YENİ NESİL SES FORMATLARI ve AV RECEİVER/HD PLAYER SEÇİMİ

Meselenin Özünü Anlayalım!
Meselenin özü şu; eğlence elektroniği ve içeriğinin global �büyük biraderleri� DVD�nin artık yetmediğine hükmettiler. Bu yetersizlikten kastımız HD(High Definition) olarak tanımlanan yüksek kalitedeki dijital görüntü ve sesin DVD�ye sığmaması. Hal böyle olunca da karşımıza iki yeni disk tipi çıkıverdi: HD-DVD ve Blu-Ray.
Konumuz, DVD�ye göre en az beş kat daha yüksek kapasitede sunulan bu iki diskle tanıştığımız yeni nesil �çok kanallı- ses formatları. Aslında bu formatlar özünde �yeni nesil� değil, sadece disk kapasitelerinin bu kadar artması nedeniyle önceki çok kanallı ses formatlarının biraz daha geliştirilmiş ve daha yüksek çözünürlükte sunulan biçimleri�

dvd�den Blu-Ray�e ya da HD-DVD�ye geçerken�
Bu dosyada ayrıntılara girmeden genel hatlarıyla söz edeceğimiz Dolby Digital Plus, Dolby True HD ve DTS-HD�ye geçmeden önce dijital ses ile ilgili temel bir kavramı hatırlatmakta fayda var. Dijital ses aslında veri(bilgi) demek. Bu verinin de kapladığı bir alan var. Oldukça genel bir tanımlama ile; ses kalitesinin ne kadar yüksek olmasını istersek o kadar çok alan kullanmak zorundayız.
Son beş-altı yılın yükselen trendi HD içeriğin altında yatan temel unsur �yüksek standardın� kayıt anından izleme/dinleme anına kadar aynı kalitede sunulabilmesi çabasından başka bir şey değil.
Buna bağlı olarak genel bir ifadeyle �eğlence içeriği� olarak tanımlayabileceğimiz içeriklerin �üretildikleri andaki� yüksek kalite ile sunulabilmesi, dijital dünyanın �kapasite� ve �sınırlılık� gibi temel problemlerinin aşılması ile mümkün oldu. HD-DVD ya da Blu-Ray disk, yüksek tanımlı içeriğin tüketiciye sunduğu biçimlerden sadece birisi. Bu içeriğin dijital TV ve radyo yayınları, internet, mobil şebekeler gibi sayısız sunum biçimi ve uygulaması da var.
Sonuç olarak HD-DVD ve Blu-Ray, daha yüksek çözünürlüklü görüntü ve ses için DVD�den çok daha yüksek veri alanı sunabilen yeni optik diskler. Veri kapasitesi yükselince görüntü ve ses de bir üst basamağa çıkıyor doğal olarak�

Yüksek Çözünürlüklü Ses Nedir?
Hiç teknik detaya girmeden tek cümle ile özetlersek; yüksek çözünürlüklü ses �sıkıştırılmamış� dolayısıyla �kayıpsız� sestir. Peki referans noktası nedir? Tabii ki orijinal kayıttır. Profesyonel ses dünyası tüketiciye sunulan(sunulabilen) kaliteden çok daha yüksek standartlarda çalışır. Ancak uzak iletim tekniklerinin (radyo-Tv yayınları-internet gibi) ya da içeriğin çoğaltıldığı medyanın(CD,DVD gibi) çeşitli sınırlılıkları, orijinaldaki yüksek standarttan taviz verilmesini zorunlu kılıyor(du). Bu zorunlu kısıtlama kısmen ortadan kalkınca çok kanallı ses formatları da �sınırlarını� genişlettiler haliyle.
Bu açıdan baktığımızda bu dosyada değindiğimiz çok kanallı ses formatları yeni birer ses formatı değil! Önceki versiyonların geliştirilmiş ve yüksek çözünülürlüklü ortamlara uyarlanmış halleri.
Dolby�nin geliştirdiği iki format; Dolby Digital Plus ve Dolby True HD, aslında DVD ile tanıştığımız Dolby Digital�in veri miktarı yükseltilmiş biçimi. Aynı şekilde DTS-HD� de DTS�in daha yüksek çözünürlüklü versiyonu. Her iki format da hem Blu-Ray hem HD-DVD disklerde kullanılabiliyor.

DTS-HD
Dolby laboratuarlarının geliştirdiği çok kanallı ses formatlarına bir alternatif olarak 1996�da tanıştığımız DTS, yeni disk tiplerinde karşımıza DTS-HD olarak çıkıyor. Başta belirttiğimiz gibi bu format DTS�in daha da geliştirilmiş bir versiyonu ve Blu-Ray ya da HD-DVD disklerde kullanılabilecek üç formu var:

1. DTS-HD Master Audio, formatın en gelişmiş şekli olarak nitelendirilebilir. Blu-Ray disklerde 24.5 Mbps, HD-DVD�de ise 18 Mbps gibi oldukça yüksek veri oranı olanağı sunabiliyor. Bu da her biri 24bit/96kHz çözünürlükte 7.1 kanal ses demek. Daha basite indirgersek DTS-HD Master Audio ile stüdyoda ne kaydedilmişse hiçbir indirgemeden geçmeden, kayıpsız olarak diske aktarılabiliyor.

2. DTS-HD High Resolution Audio, bu versiyon Master Audio versiyonuna çok yakın özellikler taşıyor ancak veri oranları daha düşük(Blu-Ray disklerde 6.0 Mbps, HD-DVD�de 3.0 Mbps) Bu versiyon, kullanılan görüntü içeriğinin disk kapasitesini büyük oranda doldurduğu ve DTS-HD Master Audio versiyonunun kullanılmadığı durumlar için geliştirilmiş. Versiyon yine 24bit/96kHz çözünürlükte 7.1 kanal sese imkan veriyor.

3. DTS Digital Surround, DVD�lerde kullanılan standart 5.1 kanal DTS versiyonu.

Dolby Digital Plus-Dolby True HD

1.Dolby Digital Plus
Dolby laboratuarlarının yeni disk tipleri için geliştirdiği iki çok kanallı ses formatının ilki. Dolby Digital Plus HD-DVD ya da Blu-Ray disklerde de kullanılabilmesine rağmen daha çok �yayıncılık� alanındaki uygulamalar için geliştirilmiş. Bir başka ifade ile DTS�in DTS-HD�sine Dolby cephesinde karşılık gelen, Dolby True HD olarak adlandırılan diğer format.

2.Dolby True HD
Önce sinema filmlerinden sonra da DVD�lerden aşına olduğumuz çok kanallı Dolby formatlarının son jenerasyonu olarak nitelendirilebilir. DTS-HD�nin �Master Audio� versiyonunda olduğu gibi Dolby True HD de yüksek çözünürlüklü kayıpsız ses verisi taşıyor. Format, her biri 24bit/96kHz çözünürlükte sekiz kanala kadar(7.1şeklinde) çok kanallı ses desteği sunabiliyor.
Formatın belirgin özellikleri arasında, ses verisi ile birlikte metadata olarak adlandırılan ekstra kontrol fonksiyonlarının taşınılabilmesi de var. Dolby Digital ve Dolby True Hd formatında olmak kaydıyla farklı kaynaklardan gelen içeriklerde diyalog seviyesini otomatik olarak normalleştiren �diyalog kontrol fonksiyonu� buna örnek olarak verilebilir. Örneğin; Dolby Digital olarak yapılan bir yayından Blu-Ray diskteki bir filme geçtiğinizde.

DİSK TİPLERİNE GÖRE SES FORMATLARININ KULLANIMI
HD DVD; Dolby True HD-Standart(zorunlu); Dolby Digital Plus-Standart(zorunlu); DTS-HD-Tercihe bağlı
Blu-Ray; Dolby True HD-Tercihe bağlı; Dolby Digital Plus-Tercihe bağlı; DTS-HD-Tercihe bağlı
Yüksek çözünürlüklü çok kanallı ses formatlarının yeni disk tiplerinde kullanım biçimleri. Yukarıda �tercihe bağlı� ifadesi, tüketicinin değil, içerik sağlayıcının tercihini ifade ediyor. Bugün DVD�de çok kanallı sesin hem Dolby Digital hem de DTS versiyonunun olması gibi Blu-Ray ya da HD-DVD disklerde de Dolby True HD ya da DTS-HD olabilecek.

DTS-HD Genel Özellikleri
DTS-HD Master Audio ve DTS-HD High Resolution Audio olmak üzere 7.1 kanal yüksek çözünürlüklü iki versiyonu mevcut
Mevcut 5.1 DTS çözücüye sahip AV Receiver�lar ile uyumlu
Yeni dijital ses-görüntü bağlantı türü HDMI ile uyumlu
Blu-Ray Disklerde 6 Mbps, HD-DVD�de 3 Mbps veri oranı destekliyor(DTS-HD High Resolution Audio biçiminde kodlanmışsa)
HD-DVD ya da Blu-Ray disklerde kullanımı içerik üreticisinin tercihine bağlı

Dolby Digital Plus Genel Özellikleri
Daha çok yayıncılık uygulamaları için geliştirildi.
HD-DVD disklerde standart, Blu-Ray disklerde tercihe bağlı olarak kullanılacak
7.1 ya da üzeri çok kanal sesi destekliyor
Mevcut 5.1 Dolby Digital AV Receiver�lar ile uyumlu
Blu-Ray disklerde 1.7 Mbps, HD-DVD�de ise 3 Mbps�e kadar veri oranlarına erişebiliyor
Yeni dijital ses-görüntü bağlantı türü HDMI ile uyumlu
Merkezi ABD�de bulunan ATSC(Gelişmiş TV Yayın sistemleri Komitesi) tarafından yeni nesil yayıncılık uygulamalarının standardı olarak belirlendi
Kablo ve uydudan DVB(Dijital TV) yayınları için tercihe bağlı olarak tavsiye ediliyor.

Dolby True HD Genel Özellikleri
%100 kayıpsız ses
18 Mbps�e kadar veri oranı desteği
her biri 24bit/96kHz çözünürlükte 7.1 kanal destekliyor
Yeni dijital ses-görüntü bağlantı türü HDMI ile uyumlu
Ses verisi ile birlikte ekstra kontrol fonksiyonları da taşınabilir
Günümüzde AV Receiver�lar ve paket ev sinema sistemleri ile geriye dönük uyumluluk taşır
HD DVD disklerde standart, Blu-Ray disklerde tercihe bağlı

SORULAR-CEVAPLAR
Dolby Digital Plus, Dolby True HD ya da DTS-HD mevcut ev sinema sistemimle uyumlu olacak mı?
Oynatıcı cihazının dışında evet. Bu formatlar yüksek kapasite gerektiren HD-DVD ya da Blu-Ray disklere kaydedilebiliyor. Dolayısıyla DVD oynatıcınızı bu diskleri okuyabilen HD-DVD Player ya da Blu-Ray player ile değiştirmeniz gerekecek. İyi haber, bu cihazlar DVD�ler ile uyumlu. Yani DVD arşivinize bir şey olmayacak.

Bir HD-DVD/Blu-Ray Player aldım. Çok kanallı ses için AV Receiver�ımı değiştirmek zorunda mıyım?
Bu durumda kod çözücülü bir HD-DVD/Blu-Ray oynatıcıya sahipseniz kod çözme işlemi okuyucu cihazda yapılıyor ve AV reciever�a bu kodu açılmış sinyal yollanıyor. Bu da iki türlü gerçekleşiyor; ya HDMI bağlantısı üzerinden(6 ya da 8 kanal tek bir kablo ile) ya da 6(5.1) ya da 8(7.1) kanal ayrı ayrı analog şekilde.

AV Receiver�ımın HDMI girişi yok ne yapacağım?
Eğer AV Receiver�ınızın 7.1 analog girişi, HD-DVD/Blu-Ray oynatıcınızın 7.1 analog çıkışı varsa bu bağlantıyı sekiz ayrı kablo ile analog olarak yapabilirsiniz.

AV Receiver�ımın HDMI girişi de 7.1 analog girişi de yok, ne yapacağım?
HD-DVD/Blu-Ray oynatıcınızın optik ya da koaksiyel(S/PDIF ya da Toslink olarak da bilinir) dijital çıkışını AV Receiver�ınızın uygun girişine bağlayarak sesi 5.1 olarak dinleyebilirsiniz. HD-DVD/Blu-Ray oynatıcılar yüksek çözünürlüklü disklerdeki 7.1 kanal ses verisini AV Receiver�ınızın tanıyabileceği 5.1 kanala(Dolby Digital ya da DTS formatına) otomatik olarak indirgeyecektir.

Normal bir DVD oynatıcım, 7.1 destekli AV Receiver�ım ve 7 hoparlörüm var. Ben zaten ev sinema sistemimi 7.1 kanal kurdum. HD-DVD/Blu-Ray oynatıcıya ne gerek var?
Sadece �ses kanalları� açısından bakarsanız kısmen doğru bir yaklaşım, ancak biraz bilgi eksiği var. Her şeyden önce bu yeni nesil disklerin çok yüksek kalitede �görüntü ve sesi� birlikte sunduğunu unutmayın! Ayrıca DVD�lere yüklenmiş çok kanallı ses maksimum 6.1 kanaldır çünkü mevcut DVD oynatıcı ya da AV Receiver�lardaki işlemciler 6.1 kanaldır! Bir başka ifade ile Dolby Digital EX ya da DTS-ES ibareli cihazlar maksimum 6.1 kanal çözebilir.(Ön sol, merkez, ön sağ, arka sol, arka merkez, arka sağ ve sub)
Yani sizin 7 hoparlörlü bir sistem kurmuş olmanız(sub hariç) DVD�nin ya da AV Receiver�ınızın 7 kanal olduğu anlamına gelmez �ki çoğu uygulamada DVD oynatıcı ya da AV Receiver�ınız, arkadaki ekstra kanala beslenen sesi kopyalayarak yedinci hoparlöre iletir. Arkadaki iki hoparlör bağımsız kanallardan değil aynı kanaldan beslenir. Oysa HD-DVD ya da Blu-Ray disklerde 7.1 kanalın tamamı birbirinden bağımsızdır.
Bu bilgiler ışığında sadece daha kaliteli ses almak için yeni nesil bir oynatıcı almanıza gerek yok. Ama DVD�ye oranla görüntü kalitesindeki fark gerçekten bariz ve çok heyecan verici.

NASIL BAĞLARIM?
HD-DVD/Blu-Ray oynatıcıyı mevcut ev sinema sistemine bağlamanın birkaç yolu var. Kullandığınız bağlantı türüne göre sinyalin işlemesi farklılık gösterecektir, ancak hem DTS-HD hem de Dolby True HD formatları için bağlantı seçenekleri aynıdır.
1. Bir HD-DVD/Blu-Ray oynatıcınız ve 7.1 kanal AV Receiver�ınız ve her iki cihazın da HDMI(Versiyon 1.1 ya da 1.2) bağlantısı varsa;
Cihazlar birbirlerine HDMI kablo ile bağlanır. Kod açma işlemi oynatıcı cihazda yapılır. Sinyal 6 ya da 8 ayrı kanal şeklinde ve LPCM formatında(kayıpsız biçimde) HDMI kablo ile AV Receiver�daki dijital sinyal işleme ünitesine ulaşır. Veri işlendikten sonra dijital/analog çeviriciye, oradan da hoparlörlere gönderilir.

2. Bir HD-DVD/Blu-Ray oynatıcınız ve 7.1 kanal AV Receiver�ınız var ama HDMI bağlantıları yoksa;
Kod açma ve dijital/analog çevrim işlemi oynatıcı cihazda yapılır. Sinyal 6 ya da 8 ayrı kablo ile analog olarak AV Receiver�ınızdaki sinyal işleme ünitesine ulaşır. Veri işlendikten sonra hoparlörlere gönderilir.

3.Bir HD-DVD/Blu-Ray oynatıcınız ve 7.1 kanal AV Receiver�ınız ve her iki cihazın da HDMI versiyon 1.3 bağlantısı varsa;
DVD�lerde olduğu gibi diskten okunan veri doğrudan AV Reciever�ınızdaki kod çözücüye iletilir. Burada kayıpsız sıkıştırılmış kanallar LPCM formatında çözülür, dijital sinyal işleme ünitesine ve ardından dijital/analog çeviriciye ve hoparlörlere gönderilir.

4. Bir HD-DVD/Blu-Ray oynatıcınız ve 5.1 kanal AV Receiver�ınız varsa;
Bu durumda kod çözme işlemi oynatıcı cihazda yapılır. Yüksek çözünürlüklü bu veri yine oynatıcı cihazda AV Receiver�ınızın tanıyabileceği 5.1 kanal formatına (Dolby Digital ya da DTS) indirgenir ve AV Receiver�a optik ya da koaksiyel dijital bağlantı ile gönderilir. AV Receiver�Inızdaki 5.1 kanal çözücü kanalları açar ve veri dijital/analog çeviriciye oradan da hoparlörlere gönderilir.


NOT: Home&Technology Dergisinin Nisan 2007 sayısından alıntı yapılmıştır


Blu-ray Profillerine Ait Teknik Donanım Gereksinimleri:

Profil 1.0
Gerekli sabit hard disk ---------- Yok
İkinci görüntü çözücü ---------- Opsiyonal
İkinci ses çözücü ---------- Opsiyonal
Internet bağlantısı ---------- Opsiyonal

Profil 1.1
Gerekli sabit hard disk ---------- 256 MB
İkinci görüntü çözücü ---------- Zorunlu
İkinci ses çözücü ---------- Zorunlu
Internet bağlantısı ---------- Opsiyonal

Profil 2.0
Gerekli sabit hard disk ---------- 1 G
İkinci görüntü çözücü---------- Zorunlu
İkinci ses çözücü ---------- Zorunlu
Internet bağlantısı ---------- Zorunlu

BLU-RAY PLAYERLAR'LARA AİT TEKNİK ÖZELLİKLER:
Sevgili ATA'nın çalışmasıdır; eline emeğine sağlık...

MASTER LİST OF BLU-RAY PLAYER:
Mevcut tüm Blu-ray player'la ilgili tüm teknik verileri bulabiceğiniz müthiş bir bilgilendirme tablosu,
MUTLAKA İNCELEYİN..!
Master List Of Blu-ray Player=Tıklayın..!

YENİ NESİL SES FORMATLARINA UYUMLU 5.1/7.1 SİSTEM TAVSİYESİ;

Tüm cihazlar için kıstas, fiyat/performanstır!

Blu-ray Player=PS3
Dolby True Hd ve DTS HD Master Audio formatlarını çözerek, hdmi üzerinden PCM olarak AV Reciever'a iletebilir...

AV Receiver=Yamaha RX-V661
Player içinde çözülmüş PCM'i hdmi üzerinden kabul edip işleyebilir, iletilen 5.1 PCM'i ilgili filtreleri uygulayarak 7.1'e genişletebilir...

Hoparlör Seti 5.1/7.1=Wharfedale Diamond 9 Serisi
Fiyat/performans olarak kıstas kabul etmeyen bir marka/model olduğu konusunda hemen herkes hemfikir...

Front Wharfedale Diamond 9.6
Center Wharfedale Diamond 9CM
Surround Wharfedale Diamond 9.5
Surroundback Wharfedale Diamond 9.5
Subwoofer Wharfedale Diamond SW150

SİSTEM II:

Blu-ray Player: Sony BDP-S350
AV Receiver : Yamaha RX-V863 ya da Onkyo TX-SR 706
Hoparlör seti : Wharfedale Diamond 9 Serisi
Subwoofer: Wharfedale SW150

gercekten cok hakkılsın arkadaşım